FILOZOFIA TETUN

Ponte mundu konkretu no mundu abstratu. Idealizmu no realizmu, mehi no realidadi. Buat hotu-hotu iha ona, laiha buat iha ida mak iha ba nafatin. Filózofu sira nebe ita temi ona la iha ida mak hosik hela sira nia hanoin iha forma eskrita. Tanba né ita koñese sira liu hosi referénsia no hakerek hosi hanoin nain sira seluk tuir mai nebe koñese ka hatene sira nia obra, nebe barak mak lakon. Referénsia no sitasaun balu naruk tebtebes, maibe la kompletu nafatin tanba hetan tutan hosi fonte seluk. Sókrates rasik nunka hakerek buat ida. Tanba né informasaun kona ba nia, ita hatene fali hosi ema seluk nia hakerek. Maski nuné ita hetan deskrisaun nebr moris duni kona ba nia karakterístika.             Ita nia fonte prinsipal kona ba Sókrates mak Pláto (429-347 A.C.), nebe uluk nudar nia alunu. Pláto mak filózofu weste nebe nia obra sira to mai ita nia liman ho kompletu. Bele dehan, nia obra hotu ita hetan tomak. Hanesan mos Sókrates, ema konsidera nafatin Pláto nudar filózofu boot h

            Karik la iha filózofu seluk nebe influénsiadu liu Sókrates. Nia da'uluk liu hanorin kona ba ema ida nia integridadi importanti tebes nudar ema nia obrigasaun prínsipál ba nia-an rasik. Ema ida nia obrigasaun laos ba Maromak ka ba lei ka ba fali autoridadi nebe deit. Hanorin ida ne’e ha ninia influénsia inkontável, labele sura durante sékulu tomak, to ohin loron. Laos deit nia hakarak mate iha lei nia liman duke nia tenki pára hatete kona ba sa mak nia fiar nudar lia los. Ema ida nia integridadi importanti atu hato fila-fila durante istória tomak husi figura boot mundiál sira nia ibun, ema sira nebe la merese hetan Sókrates nia influénsia.  Jezus hateten, “Iha folin sa atu ema hetan mundu tomak, maibe nia harahun nia-an rasik?” No William Shakespeare hatete, “Da' uluk liu, tenki onestu ba an rasik.”             Alein né, Sókrates iha méritu boot harí prinsípiu né: Buat hotu tenki nakloke ba atu husu, hato pergunta nodi klarifika buat nebe sei